ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΗ
·ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ... ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δικαίωμα στη ζωή, δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσώπου, απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης απαγόρευση της δουλείας και της καταναγκαστικής εργασίας.
·ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ... δικαίωμα στην ελευθερία και στην ασφάλεια, σεβασμός της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, δικαίωμα γάμου και δικαίωμα ίδρυσης οικογένειας, ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης, ελευθερία των τεχνών και των επιστημών, δικαίωμα εκπαίδευσης, επαγγελματική ελευθερία και δικαίωμα στην εργασία.
·ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ... δικαίωμα στην πληροφόρηση και στη διαβούλευση με τους εργαζομένους στο πλαίσιο της επιχείρησης, δικαίωμα συλλογικών ενεργειών, δικαίωμα πρόσβασης στις υπηρεσίες ευρέσεως εργασίας, οικογενειακή και επαγγελματική ζωή, ισότητα ρόλων, προστασία υγείας, πρόσβαση σε υπηρεσίες γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος.
·ΙΣΟΤΗΤΑ... ισότητα έναντι του νόμου διάκριση, πολιτισμική, θρησκευτική, και γλωσσική πολυμορφία, ισότητα ανδρών γυναικών.
·ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ... δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, δικαίωμα χρηστής διαχείρισης, δικαίωμα αναφοράς, ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή.
·ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ... δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου, τεκμήριο αθωότητας και δικαιώματα υπεράσπισης, αρχές νομιμότητας
·ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ... ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δικαίωμα στη ζωή, δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσώπου, απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης απαγόρευση της δουλείας και της καταναγκαστικής εργασίας.
·ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ... δικαίωμα στην ελευθερία και στην ασφάλεια, σεβασμός της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, δικαίωμα γάμου και δικαίωμα ίδρυσης οικογένειας, ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης, ελευθερία των τεχνών και των επιστημών, δικαίωμα εκπαίδευσης, επαγγελματική ελευθερία και δικαίωμα στην εργασία.
·ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ... δικαίωμα στην πληροφόρηση και στη διαβούλευση με τους εργαζομένους στο πλαίσιο της επιχείρησης, δικαίωμα συλλογικών ενεργειών, δικαίωμα πρόσβασης στις υπηρεσίες ευρέσεως εργασίας, οικογενειακή και επαγγελματική ζωή, ισότητα ρόλων, προστασία υγείας, πρόσβαση σε υπηρεσίες γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος.
·ΙΣΟΤΗΤΑ... ισότητα έναντι του νόμου διάκριση, πολιτισμική, θρησκευτική, και γλωσσική πολυμορφία, ισότητα ανδρών γυναικών.
·ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ... δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, δικαίωμα χρηστής διαχείρισης, δικαίωμα αναφοράς, ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή.
·ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ... δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου, τεκμήριο αθωότητας και δικαιώματα υπεράσπισης, αρχές νομιμότητας
Η θέση της Γυναίκας στην Ευρώπη κατά τους τελευταίους αιώνες
Από τις βασικότερες αλλαγές που επήλθαν στη μοντέρνα κοινωνία είναι η αλλαγή της θέσης και του ρόλου της γυναίκας. Η συγκεκριμένη αλλαγή αφορά θεωρητικά τις γυναίκες του μισού πληθυσμού παγκοσμίως. Επισημαίνεται «θεωρητικά», διότι η θέση και ο ρόλος της γυναίκας δεν έχει αλλάξει για τις περισσότερες γυναίκες στον κόσμο. Για να πραγματοποιηθεί μία τόσο σημαντική αλλαγή, χρειάστηκε να γίνουν αγώνες, να ασκηθούν πιέσεις και να μεταβληθούν ριζοσπαστικά οι σχετικές αντιλήψεις. Η επεξεργασία και η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η διεκδίκηση των γυναικών να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους και ιδίως το δικαίωμα να έχουν ίση πρόσβαση με τους άνδρες στην εκπαίδευση διαδραμάτισαν ουσιαστικό ρόλο.
Σύμφωνα με την κοινωνικοϊστορική έρευνα, η γυναίκα δεν είχε θέση στον δημόσιο χώρο της παραδοσιακής κοινωνίας. Η θέση της ήταν στο σπίτι και οι κύριες αρμοδιότητές της ήταν η γέννηση, η φροντίδα και η ανατροφή των παιδιών.
Αρχικά, ο Χριστιανισμός προσπάθησε να αναβαθμίσει τη θέση της γυναίκας συγκριτικά με εκείνη που είχε στον προχριστιανικό κόσμο. Στην Καινή Διαθήκη και πιο συγκεκριμένα στην Επιστολή του Αποστόλου Παύλου Προς Γαλάτας 3,28 αναφέρεται η ισότητα ανδρών και γυναικών, παράλληλα, όμως, υπάρχει και η άποψη ότι ο άνδρας είναι η κεφαλή της γυναίκας και ότι η δεύτερη οφείλει να υποτάσσεται στον άνδρα, ο οποίος πρέπει να την αγαπά. Κατά κύριο λόγο, οι αντιλήψεις για τη γυναίκα αρχίζουν να αλλάζουν με την Αναγέννηση. Είναι η εποχή που κάνουν την εμφάνισή τους γυναίκες καλλιτέχνιδες, καθώς επίσης προβάλλεται η γυναικεία ομορφιά ως ιδιαίτερη αξία. Παρ’ όλα αυτά, τα δικαιώματα των γυναικών παρέμειναν σε θεωρητικό επίπεδο ακόμη και από ορισμένους εκπροσώπους του Διαφωτισμού. Μία νέα αλλαγή, άλλαξε τα δεδομένα για τα δικαιώματα των γυναικών σε πρακτικό επίπεδο και αυτή η αλλαγή είναι η αστικοποίηση, η οποία πραγματοποιείται λόγω της μετακίνησης των πληθυσμών από τις αγροτικές περιοχές στις πόλεις.
Αυτή η αλλαγή «ανάγκασε» τις γυναίκες να εξέρχονται από το σπίτι για να εργαστούν, ώστε να μπορέσουν να καλύψουν τις ανάγκες τους. Η συγκεκριμένη αλλαγή θα συνεχιστεί μέχρι τον 20ο, αλλά και τον 21ο αιώνα. Συγχρόνως, η επεξεργασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η διεκδίκησή τους από μέρους των γυναικών, όπως επίσης και η καταγραφή τους, κυρίως στη Διεθνή Σύμβαση «για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών» (1979), στη κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους, σε θεωρητικό, όμως, επίπεδο. Η ενύλωσή τους στην πράξη είναι πράγματι ένα ζήτημα συνεχούς αναζήτησης και προσπάθειας.
Αναμφισβήτητα, η προμοντέρνα κοινωνία δεν άλλαξε σε σημαντικό βαθμό τη θέση της γυναίκας. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι οι υπερασπιστές του Διαφωτισμού ενδιαφέρονταν για την επεξεργασία των βασικών αντιλήψεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διεκδίκηση και επέκτασή τους σε όλους τους ανθρώπους. Παρ’ όλα αυτά, οι ριζοσπαστικές ιδέες χρειάζονται αρκετό χρόνο και συντονισμένες προσπάθειες για να καρπίσουν. Ουσιαστικός λόγος για τις γυναίκες ώστε να μπορέσουν να διεκδικήσουν τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματά τους, καθώς επίσης και την ελεύθερη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους με την εκπαίδευση, την εργασία και την ελεύθερη συγκρότηση του κοινωνικού τους ρόλου, αποτέλεσε η έξοδός τους από το σπίτι στην αγορά εργασίας.
Επιπλέον, δυναμικές γυναίκες διεκδίκησαν τα πολιτικά τους δικαιώματα, με αποτέλεσμα να έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Βαθμιαία σε διάφορες ευρωπαϊκές κοινωνίες και στις Η.Π.Α., αναγνωρίστηκε αυτό το δικαίωμα στις γυναίκες. Το 1946, στον ΟΗΕ, η «Επιτροπή για τη νομική θέση των Γυναικών», έχοντας ως σκοπό την αναγνώριση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών σε όλο τον κόσμο. Επίσης, το 1952, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε τη Σύμβαση για τα Πολιτικά Δικαιώματα των Γυναικών, το οποίο αποτέλεσε και το πρώτο κείμενο Διεθνούς Δικαίου, το οποίο είχε ως σκοπό την αναγνώριση και κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών σε παγκόσμια κλίμακα.
Σημαντικές προσωπικότητες του γυναικείου φύλου αποτελούν η Καλλιρόη Παρρέν, η οποία ήταν από τις πρώτες Ελληνίδες φεμινίστριες. Διεκδίκησε τον τίτλο της πρώτης Ελληνίδας δημοσιογράφου, εκδότριας και διευθύντριας, όταν άρχισε να εκδίδει, το 1887, την εβδομαδιαία εφημερίδα «Εφημερίς των Κυριών», η οποία συντασσόταν αποκλειστικά από γυναίκες και απευθυνόταν σε γυναίκες. Ακολουθεί η Γαλλίδα συγγραφέας Simone de Beauvoir, η οποία υποστήριξε ότι «η γυναίκα δε γεννιέται, αλλά γίνεται. Τέλος, οι Σουφραζέτες (ο συγκεκριμένος τίτλος επινοήθηκε από την εφημερίδα DailyMail και είχε υποτιμητικό χαρακτήρα), δηλαδή γυναίκες της μεσαίας τάξης στο Ηνωμένο Βασίλειο, υποστήριζαν το δικαίωμα της ψήφου στις γυναίκες.
Στόχος των γυναικών είναι να αναγνωριστεί ότι και οι γυναίκες έχουν ίσα δικαιώματα στην εκπαίδευση, στην ελευθερία του λόγου και στην παραγωγή πολιτισμού, όπως επίσης μπορούν να συμμετέχουν στην πολιτική, καθώς και στην άσκηση της εξουσίας.
Ήδη από τον Μεσοπόλεμο, είχαν αρχίσει ορισμένα κράτη να αποδέχονται τα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών και να γίνεται αντιληπτό ότι και οι γυναίκες έχουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες στο κοινωνικό πεδίο. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γίνεται δεκτή η βασική αυτή αντίληψη μέσω του Διεθνούς Δικαίου. Στις 18 Δεκεμβρίου 1979, υιοθετήθηκε η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την «Εξάλειψη όλων των μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών». Άρχισε να ισχύει από τις 3 Σεπτεμβρίου, 1981.
Εν κατακλείδι, οι μεγάλες ιδέες δεν υλοποιούνται από μόνες τους. Λόγω των αντιστάσεων που παρουσιάζονται στην κοινωνία, απαιτούν συντονισμένες και μακροχρόνιες προσπάθειες. Στη σύγχρονη εποχή, έχει βελτιωθεί αισθητά η θέση των γυναικών και η συμμετοχή τους στην εκπαίδευση είναι εμφανής, σύμφωνα και με σχετικές στατιστικές. Παρ’ όλα αυτά, όμως, ένα μεγάλο ποσοστό του γυναικείου πληθυσμού παγκοσμίως αντιμετωπίζει ακόμη και σήμερα, εν έτει 2019, σοβαρά προβλήματα σχετικά με την ανισότητα των φύλων που επικρατεί στα πλείστα αναπτυσσόμενα κράτη.
Από τις βασικότερες αλλαγές που επήλθαν στη μοντέρνα κοινωνία είναι η αλλαγή της θέσης και του ρόλου της γυναίκας. Η συγκεκριμένη αλλαγή αφορά θεωρητικά τις γυναίκες του μισού πληθυσμού παγκοσμίως. Επισημαίνεται «θεωρητικά», διότι η θέση και ο ρόλος της γυναίκας δεν έχει αλλάξει για τις περισσότερες γυναίκες στον κόσμο. Για να πραγματοποιηθεί μία τόσο σημαντική αλλαγή, χρειάστηκε να γίνουν αγώνες, να ασκηθούν πιέσεις και να μεταβληθούν ριζοσπαστικά οι σχετικές αντιλήψεις. Η επεξεργασία και η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η διεκδίκηση των γυναικών να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους και ιδίως το δικαίωμα να έχουν ίση πρόσβαση με τους άνδρες στην εκπαίδευση διαδραμάτισαν ουσιαστικό ρόλο.
Σύμφωνα με την κοινωνικοϊστορική έρευνα, η γυναίκα δεν είχε θέση στον δημόσιο χώρο της παραδοσιακής κοινωνίας. Η θέση της ήταν στο σπίτι και οι κύριες αρμοδιότητές της ήταν η γέννηση, η φροντίδα και η ανατροφή των παιδιών.
Αρχικά, ο Χριστιανισμός προσπάθησε να αναβαθμίσει τη θέση της γυναίκας συγκριτικά με εκείνη που είχε στον προχριστιανικό κόσμο. Στην Καινή Διαθήκη και πιο συγκεκριμένα στην Επιστολή του Αποστόλου Παύλου Προς Γαλάτας 3,28 αναφέρεται η ισότητα ανδρών και γυναικών, παράλληλα, όμως, υπάρχει και η άποψη ότι ο άνδρας είναι η κεφαλή της γυναίκας και ότι η δεύτερη οφείλει να υποτάσσεται στον άνδρα, ο οποίος πρέπει να την αγαπά. Κατά κύριο λόγο, οι αντιλήψεις για τη γυναίκα αρχίζουν να αλλάζουν με την Αναγέννηση. Είναι η εποχή που κάνουν την εμφάνισή τους γυναίκες καλλιτέχνιδες, καθώς επίσης προβάλλεται η γυναικεία ομορφιά ως ιδιαίτερη αξία. Παρ’ όλα αυτά, τα δικαιώματα των γυναικών παρέμειναν σε θεωρητικό επίπεδο ακόμη και από ορισμένους εκπροσώπους του Διαφωτισμού. Μία νέα αλλαγή, άλλαξε τα δεδομένα για τα δικαιώματα των γυναικών σε πρακτικό επίπεδο και αυτή η αλλαγή είναι η αστικοποίηση, η οποία πραγματοποιείται λόγω της μετακίνησης των πληθυσμών από τις αγροτικές περιοχές στις πόλεις.
Αυτή η αλλαγή «ανάγκασε» τις γυναίκες να εξέρχονται από το σπίτι για να εργαστούν, ώστε να μπορέσουν να καλύψουν τις ανάγκες τους. Η συγκεκριμένη αλλαγή θα συνεχιστεί μέχρι τον 20ο, αλλά και τον 21ο αιώνα. Συγχρόνως, η επεξεργασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η διεκδίκησή τους από μέρους των γυναικών, όπως επίσης και η καταγραφή τους, κυρίως στη Διεθνή Σύμβαση «για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών» (1979), στη κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους, σε θεωρητικό, όμως, επίπεδο. Η ενύλωσή τους στην πράξη είναι πράγματι ένα ζήτημα συνεχούς αναζήτησης και προσπάθειας.
Αναμφισβήτητα, η προμοντέρνα κοινωνία δεν άλλαξε σε σημαντικό βαθμό τη θέση της γυναίκας. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι οι υπερασπιστές του Διαφωτισμού ενδιαφέρονταν για την επεξεργασία των βασικών αντιλήψεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διεκδίκηση και επέκτασή τους σε όλους τους ανθρώπους. Παρ’ όλα αυτά, οι ριζοσπαστικές ιδέες χρειάζονται αρκετό χρόνο και συντονισμένες προσπάθειες για να καρπίσουν. Ουσιαστικός λόγος για τις γυναίκες ώστε να μπορέσουν να διεκδικήσουν τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματά τους, καθώς επίσης και την ελεύθερη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους με την εκπαίδευση, την εργασία και την ελεύθερη συγκρότηση του κοινωνικού τους ρόλου, αποτέλεσε η έξοδός τους από το σπίτι στην αγορά εργασίας.
Επιπλέον, δυναμικές γυναίκες διεκδίκησαν τα πολιτικά τους δικαιώματα, με αποτέλεσμα να έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Βαθμιαία σε διάφορες ευρωπαϊκές κοινωνίες και στις Η.Π.Α., αναγνωρίστηκε αυτό το δικαίωμα στις γυναίκες. Το 1946, στον ΟΗΕ, η «Επιτροπή για τη νομική θέση των Γυναικών», έχοντας ως σκοπό την αναγνώριση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών σε όλο τον κόσμο. Επίσης, το 1952, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε τη Σύμβαση για τα Πολιτικά Δικαιώματα των Γυναικών, το οποίο αποτέλεσε και το πρώτο κείμενο Διεθνούς Δικαίου, το οποίο είχε ως σκοπό την αναγνώριση και κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών σε παγκόσμια κλίμακα.
Σημαντικές προσωπικότητες του γυναικείου φύλου αποτελούν η Καλλιρόη Παρρέν, η οποία ήταν από τις πρώτες Ελληνίδες φεμινίστριες. Διεκδίκησε τον τίτλο της πρώτης Ελληνίδας δημοσιογράφου, εκδότριας και διευθύντριας, όταν άρχισε να εκδίδει, το 1887, την εβδομαδιαία εφημερίδα «Εφημερίς των Κυριών», η οποία συντασσόταν αποκλειστικά από γυναίκες και απευθυνόταν σε γυναίκες. Ακολουθεί η Γαλλίδα συγγραφέας Simone de Beauvoir, η οποία υποστήριξε ότι «η γυναίκα δε γεννιέται, αλλά γίνεται. Τέλος, οι Σουφραζέτες (ο συγκεκριμένος τίτλος επινοήθηκε από την εφημερίδα DailyMail και είχε υποτιμητικό χαρακτήρα), δηλαδή γυναίκες της μεσαίας τάξης στο Ηνωμένο Βασίλειο, υποστήριζαν το δικαίωμα της ψήφου στις γυναίκες.
Στόχος των γυναικών είναι να αναγνωριστεί ότι και οι γυναίκες έχουν ίσα δικαιώματα στην εκπαίδευση, στην ελευθερία του λόγου και στην παραγωγή πολιτισμού, όπως επίσης μπορούν να συμμετέχουν στην πολιτική, καθώς και στην άσκηση της εξουσίας.
Ήδη από τον Μεσοπόλεμο, είχαν αρχίσει ορισμένα κράτη να αποδέχονται τα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών και να γίνεται αντιληπτό ότι και οι γυναίκες έχουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες στο κοινωνικό πεδίο. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γίνεται δεκτή η βασική αυτή αντίληψη μέσω του Διεθνούς Δικαίου. Στις 18 Δεκεμβρίου 1979, υιοθετήθηκε η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την «Εξάλειψη όλων των μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών». Άρχισε να ισχύει από τις 3 Σεπτεμβρίου, 1981.
Εν κατακλείδι, οι μεγάλες ιδέες δεν υλοποιούνται από μόνες τους. Λόγω των αντιστάσεων που παρουσιάζονται στην κοινωνία, απαιτούν συντονισμένες και μακροχρόνιες προσπάθειες. Στη σύγχρονη εποχή, έχει βελτιωθεί αισθητά η θέση των γυναικών και η συμμετοχή τους στην εκπαίδευση είναι εμφανής, σύμφωνα και με σχετικές στατιστικές. Παρ’ όλα αυτά, όμως, ένα μεγάλο ποσοστό του γυναικείου πληθυσμού παγκοσμίως αντιμετωπίζει ακόμη και σήμερα, εν έτει 2019, σοβαρά προβλήματα σχετικά με την ανισότητα των φύλων που επικρατεί στα πλείστα αναπτυσσόμενα κράτη.
ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Η ισότητα µεταξύ γυναικών και ανδρών αποτελεί θεµελιώδη αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ανάγεται στη Συνθήκη της Ρώµης του 1957, στην οποία κατοχυρώθηκε η αρχή της ισότητας αµοιβής για όµοια εργασία. Έκτοτε η ΕΕ συνεχίζει να καταπολεµά τις διακρίσεις λόγω φύλου, µε αποτέλεσµα σήµερα η Ευρώπη να συγκαταλέγεται στις περιοχές µε τη µεγαλύτερη ασφάλεια και την πιο δίκαιη αντιµετώπιση για τις γυναίκες στον κόσµο.
Ωστόσο, ο αγώνας για τα δικαιώµατα των γυναικών και η προστασία των δικαιωµάτων αυτών εξακολουθούν να αποτελούν αναγκαιότητα. Παρόλο που οι γυναίκες στην Ευρώπη θα πρέπει να απολαµβάνουν ισότητα, αυτεξουσιότητα και ασφάλεια, για υπερβολικά µεγάλο αριθµό γυναικών τα δικαιώµατα αυτά δεν αποτελούν ακόµα πραγµατικότητα. Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε θέσεις λήψης αποφάσεων στην πολιτική και στις επιχειρήσεις, και η αµοιβή τους εξακολουθεί να είναι κατά 16 % χαµηλότερη από την αµοιβή των ανδρών στην ΕΕ. Η βία και η παρενόχληση µε βάση το φύλο παραµένουν ευρέως διαδεδοµένα φαινόµενα.
ΤΙ ΚΑΝΕΙ Η ΕΕ
Στόχος της ΕΕ είναι να εξασφαλίσει στις γυναίκες τις ίδιες ευκαιρίες µε τους άνδρες στον χώρο εργασίας, όπως ίση αµοιβή, και να διευκολύνει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες στην επίτευξη καλύτερης ισορροπίας µεταξύ του επαγγέλµατος και των άλλων τοµέων της ζωής τους. Άλλη σηµαντική προτεραιότητα είναι ο τερµατισµός της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών και η προαγωγή της ισότητας των φύλων στην ΕΕ και σε ολόκληρο τον κόσµο. Επίσης, η ΕΕ προάγει την ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων. Οι ενέργειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε όλους αυτούς τους τοµείς βασίζονται στη στρατηγική δέσµευση για την ισότητα των φύλων 2016-2019 που έχει εκπονήσει.
ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΜΟΙΒΗ
Πολλές γυναίκες δεν έχουν εξασφαλίσει ακόµα πλήρη οικονοµική ανεξαρτησία. Τα εµπόδια στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας που πολλές γυναίκες αντιµετωπίζουν και οι ευθύνες φροντίδας που αναλαµβάνουν είναι κάποιοι από τους λόγους για τους οποίους συνήθως εργάζονται λιγότερο από τους άνδρες και σε χειρότερα αµειβόµενους κλάδους, διακόπτουν συχνότερα τη σταδιοδροµία τους και παίρνουν προαγωγή λιγότερο συχνά και πιο δύσκολα. Ωστόσο, η ΕΕ έχει αναλάβει τη δέσµευση να παράσχει στις γυναίκες ίσες ευκαιρίες στην απασχόληση και ίση αµοιβή.
Το 2017 το 66,5 % των γυναικών ηλικίας 20 έως 64 ετών στην ΕΕ εργαζόταν, ενώ το 2010 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 62,1 %. Το ποσοστό απασχόλησης των ανδρών ήταν 78 % το 2017 και 75,1 % το 2010. Παρότι η αρχή της ίσης αµοιβής περιλαµβάνεται στις συνθήκες της ΕΕ και στους κανόνες σχετικά µε την ισότητα των δύο φύλων στην αγορά εργασίας, η διασφάλιση της ορθής εφαρµογής των κανόνων εξακολουθεί να αποτελεί πρόβληµα στο σύνολο των κρατών µελών.
Το 2017 η ΕΕ παρουσίασε σχέδιο δράσης για τη γεφύρωση του µισθολογικού χάσµατος µεταξύ γυναικών και ανδρών. Στο σχέδιο εξετάζονται ζητήµατα όπως τα στερεότυπα και η ισορροπία µεταξύ επαγγελµατικής και προσωπικής ζωής, και ζητείται από τις κυβερνήσεις, τους εργοδότες και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις να αναλάβουν δράσεις που θα διασφαλίζουν τον καθορισµό δίκαιης αµοιβής για τις γυναίκες.
ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
Η ισότητα των φύλων είναι ένα θέµα που δεν αφορά µόνο τις γυναίκες, αλλά και τους άνδρες. Βρίσκεται στον πυρήνα του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωµάτων, στόχος του οποίου είναι η ίση µεταχείριση και οι ίσες ευκαιρίες µεταξύ γυναικών και ανδρών σε όλους τους τοµείς, περιλαµβανοµένων της συµµετοχής στην αγορά εργασίας, των όρων απασχόλησης και της εξέλιξης της σταδιοδροµίας.
Βάσει οδηγίας που υιοθέτησε η ΕΕ το 2014, οι µεγάλες εισηγµένες εταιρείες υποχρεούνται να δηµοσιεύουν πληροφορίες για τα διοικητικά τους συµβούλια και κυρίως σε ό,τι αφορά την πολιτική τους στον τοµέα της πολυµορφίας, π.χ. σχετικά µε την ηλικία, το φύλο ή το εκπαιδευτικό και επαγγελµατικό ιστορικό των µελών τους.
Υπάρχουν όµως κι άλλα πράγµατα στη ζωή πέρα από την εργασία και τα χρήµατα. Η εξισορρόπηση της εργασίας και της εξασφάλισης των προς το ζην, από τη µια, και της προσωπικής και οικογενειακής σφαίρας, από την άλλη, αποτελεί σηµαντικό ζητούµενο τόσο για τις γυναίκες, όσο και για τους άνδρες.
Η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ισορροπία µεταξύ επαγγελµατικής και προσωπικής ζωής προωθεί την αρχή της ίσης µεταχείρισης που κατοχυρώνει ο πυλώνας και εισάγει νέα δικαιώµατα —ή ενισχύει υφιστάµενα— σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να διευκολυνθεί η εξισορρόπηση στον επιµερισµό των ευθυνών φροντίδας µεταξύ γυναικών και ανδρών και, µε τον τρόπο αυτό, να ενισχυθεί η απασχόληση των γυναικών. Οι παραπάνω ρυθµίσεις αφορούν την άδεια πατρότητας, τη γονική άδεια και την άδεια φροντίδας, καθώς και ευέλικτες συνθήκες εργασίας για γονείς και άτοµα που έχουν την ευθύνη φροντίδας.
Η πρωτοβουλία περιέχει επίσης δέσµη µέτρων για τη στήριξη των κρατών µελών όσον αφορά την προστασία από την απόλυση των εγκύων καθώς και των ατόµων που κάνουν χρήση γονικής άδειας, τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών φροντίδας και την άρση των οικονοµικών αντικινήτρων για τα δεύτερα εργαζόµενα µέλη της οικογένειας.
Οι γυναίκες και οι άνδρες µπορεί να αντιµετωπίζουν διαφορετικά θέµατα υγείας. Στόχος του τρίτου προγράµµατος της ΕΕ για την υγεία είναι η διασφάλιση ισότητας σε ό,τι αφορά την καλή υγεία και την ποιοτική περίθαλψη για όλους, ανεξαρτήτως φύλου.
ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΒΟΗΘΑ Η ΕΕ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣH EE λαµβάνει υπόψη στα διάφορα προγράµµατα και τις πολιτικές δαπανών της τις ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών, και κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο βοηθά εκατοµµύρια πολίτες που αντιµετωπίζουν δυσκολίες να εξασφαλίσουν καλύτερες θέσεις εργασίας.
Στις ειδικές δράσεις που βοηθούν τις γυναίκες να βρουν µια θέση εργασίας περιλαµβάνονται προγράµµατα µετεκπαίδευσης και βελτίωσης δεξιοτήτων. Το Ταµείο βοηθά επίσης τις γυναίκες να επιστρέψουν στην εργασία τους µετά από διακοπή της σταδιοδροµίας τους, για παράδειγµα µέσω της παροχής ποιοτικής φροντίδας παιδιών και ατοµικής καθοδήγησης, καθώς και µέσω της αύξησης της ευαισθητοποίησης των εργοδοτών σχετικά µε τις δυσκολίες που αντιµετωπίζουν οι γυναίκες. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο στηρίζει έργα στη χώρα σας. Οι πολλές πετυχηµένες πρωτοβουλίες του φέρνουν πραγµατική βελτίωση στις ζωές των πολιτών.
Έργα που χρηµατοδοτούνται στις περιφέρειες της ΕΕ παρέχουν στις γυναίκες νέες ευκαιρίες µέσω της πρόσβασης σε χρηµατοδότηση, της εξατοµικευµένης στήριξης ή της παροχής συµβουλών για την έναρξη επιχειρηµατικής δραστηριότητας. Μπορείτε να βρείτε προγράµµατα και έργα στη χώρα ή την περιφέρειά σας.
Η πλατφόρµα WEgate είναι υπηρεσία µίας στάσης για γυναίκες που ενδιαφέρονται για την ίδρυση ή την ανάπτυξη µιας επιχείρησης. Στην πλατφόρµα παρέχονται πληροφορίες σε θέµατα κατάρτισης, καθοδήγησης, παροχής συµβουλών και δικτύωσης. Μπορείτε επίσης να µάθετε πώς µπορείτε να υποβάλετε αίτηση για δάνεια και επιχειρηµατικά κεφάλαια µε την υποστήριξη της ΕΕ που θα σας δώσουν τη δυνατότητα να ιδρύσετε ή να αναπτύξετε την επιχείρησή σας.
Επίσης, η ΕΕ λαµβάνει µέτρα για την ενίσχυση της συµµετοχής των γυναικών στον ψηφιακό τοµέα µέσω της αµφισβήτησης των στερεοτύπων, της προώθησης της εκπαίδευσης και κατάρτισης στις ψηφιακές δεξιότητες και της ενθάρρυνσης της δραστηριοποίησης περισσότερων γυναικών επιχειρηµατιών στον εν λόγω τοµέα. Το European Network for Women in Digital δηµιουργήθηκε το 2018 ώστε κορίτσια και γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον ψηφιακό τοµέα να µπορούν να δικτυώνονται και να συνεργάζονται ανταλλάσσοντας ιδέες και εµπειρίες στο συγκεκριµένο πεδίο. Επίσης, περίπου 20 εταιρείες τεχνολογίας έχουν αναλάβει τη δέσµευση να προσφέρουν εργασιακό περιβάλλον χωρίς αποκλεισµούς και µε ισόρροπη εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών.
Η ΕΕ έχει αναλάβει επίσης τη δέσµευση να γεφυρώσει το χάσµα των φύλων στην έρευνα και την καινοτοµία. Για παράδειγµα, το πρόγραµµα «Ορίζοντας 2020» υποστηρίζει ερευνητικούς φορείς και πανεπιστήµια στην εφαρµογή προγραµµάτων για την ισότητα των φύλων. Κάθε χρόνο το βραβείο καινοτόµων γυναικών της ΕΕ απονέµεται σε γυναίκες που όχι µόνο αριστεύουν στην έρευνα και την καινοτοµία αλλά είναι και επιτυχηµένες επιχειρηµατίες. Η ΕΕ αναλαµβάνει επίσης δράση για τη βελτίωση της απασχόλησης των γυναικών σε τοµείς όπως οι µεταφορές.
ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Όλοι έχουν δικαίωµα να ζουν χωρίς βία. Όµως η άσκηση βίας κατά γυναικών και κοριτσιών βρίσκεται σε άνοδο ανά την υφήλιο. Σε πολλά µέρη του κόσµου, η στάση απέναντι στα θύµατα εντείνει το πρόβληµα: έρευνα του Ευρωβαρόµετρου του 2016 αποκάλυψε ότι η βία κατά των γυναικών εξακολουθεί να είναι αποδεκτή και µάλιστα να θεωρείται δικαιολογηµένη σε κάποιες χώρες της ΕΕ. Η πλειονότητα των θυµάτων εµπορίας ανθρώπων που καταγράφονται στην ΕΕ είναι γυναίκες και κορίτσια. Η νοµοθεσία κατά της εµπορίας στην ΕΕ γεννά υποχρεώσεις για θέσπιση ειδικών ανά φύλο µέτρων και συνοδεύεται από µέτρα πολιτικής και χρηµατοδοτικά προγράµµατα για τη στήριξη των κρατών µελών.
Όλα τα κράτη µέλη της ΕΕ, καθώς και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν υπογράψει τη Σύµβαση του Συµβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (γνωστή και ως Σύµβαση της Κωνσταντινούπολης). Η σύµβαση υποχρεώνει τα κράτη µέλη να προλαµβάνουν και να ποινικοποιούν όλες τις µορφές βίας, να προστατεύουν τα θύµατα και να προσάγουν τους δράστες ενώπιον της δικαιοσύνης.
H εκστρατεία NON.NO.NEIN (Πες ΟΧΙ! Σταµατήστε τη βία κατά των γυναικών) της ΕΕ ενθαρρύνει τόσο τους άνδρες, όσο και τις γυναίκες να απορρίψουν τη βία κατά των γυναικών. Η ΕΕ χρηµατοδοτεί επίσης σχέδια για την καταπολέµηση της βίας λόγω φύλου και τη στήριξη των θυµάτων της βίας στο πλαίσιο του προγράµµατος «Δικαιώµατα, Ισότητα και Ιθαγένεια».
Σε παγκόσµιο επίπεδο, η ΕΕ και τα Ηνωµένα Έθνη δροµολόγησαν το 2017 την πρωτοβουλία Spotlight για την εξάλειψη κάθε µορφής βίας κατά γυναικών και κοριτσιών. Η πρωτοβουλία ενισχύθηκε µε την ανάληψη υποχρέωσης ύψους 500 εκατ. ευρώ από την ΕΕ.
ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΑΣ
Έχετε δικαιώµατα και, εάν θεωρείτε ότι παραβιάζονται, µπορείτε να αναλάβετε δράση για την προάσπισή τους. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την απαγόρευση των διακρίσεων και την ίση µεταχείριση στη χώρα σας µπορείτε να απευθύνεστε στο αρµόδιο εθνικό µέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Φορέων Ισότητας, το οποίο συστάθηκε για την προώθηση της ενιαίας εφαρµογής του δικαίου της ΕΕ στα συγκεκριµένα πεδία.
Σε ετήσια βάση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηµοσιεύει εκτενή έκθεση σχετικά µε την κατάσταση στην Ευρώπη όσον αφορά την ισότητα των φύλων. Οι αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης παίζουν σηµαντικό ρόλο στην προαγωγή της ισότητας µεταξύ γυναικών και ανδρών, καθώς διασφαλίζουν την οµοιόµορφη ερµηνεία και εφαρµογή του δικαίου της ΕΕ σε όλα τα κράτη µέλη.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων στηρίζει τις προσπάθειες των κρατών µελών και της ΕΕ για την προώθηση και τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για γυναίκες και άνδρες εντός και εκτός Ευρώπης. Ο δείκτης ισότητας των φύλων του ινστιτούτου παρακολουθεί τη σηµειωθείσα πρόοδο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στηρίζει ευρωπαϊκά δίκτυα οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, όπως τα European Women’s Lobby, Women Against Violence Europe, European Network for the Work with Perpetrators of Domestic Violence και END FGM European Network. Τα δίκτυα αυτά συνεργάζονται στενά µε τα θεσµικά όργανα της ΕΕ σε θέµατα δικαιωµάτων των γυναικών και ισότητας µεταξύ ανδρών και γυναικών και µπορούν επίσης να σας φέρουν σε επαφή µε σχετικές οργανώσεις στη δική σας χώρα.
ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει στη βελτίωση της ζωής των κοριτσιών και των γυναικών σε ολόκληρο τον κόσµο µέσω των πολιτικών της και ιδίως του προγράµµατος-πλαισίου για ισότητα των φύλων και χειραφέτηση των γυναικών. Μέσω του συγκεκριµένου προγράµµατος-πλαισίου η ΕΕ επιδιώκει τη στήριξη χωρών εταίρων, και ιδίως αναπτυσσόµενων, υποψήφιων ή δυνάµει υποψήφιων χωρών ή γειτονικών χωρών, για την επίτευξη απτών αποτελεσµάτων στον τοµέα της ισότητας των φύλων που καθορίζονται στο σχέδιο δράσης της.
Η ΕΕ επιδιώκει περαιτέρω την ισότητα των φύλων στην αναπτυξιακή συνεργασία, δίνοντας σε αυτή προτεραιότητα κατά τον πολιτικό διάλογο και τον διάλογο περί πολιτικών µε τις χώρες εταίρους. Για παράδειγµα, στο πλαίσιο των εµπορικών διαπραγµατεύσεων µε τη Χιλή η ΕΕ πρότεινε, για πρώτη φορά, διατάξεις σχετικά µε το εµπόριο σε συνάρτηση µε την ισότητα των φύλων.
Στο επίκεντρο της διττής προσέγγισης της ΕΕ βρίσκεται η ενσωµάτωση της διάστασης του φύλου και οι ειδικές δράσεις όσον αφορά την ισότητα των φύλων σε µια σειρά τοµείς: ανάπτυξη ικανοτήτων σε αναπτυσσόµενες χώρες, στήριξη στις οργανώσεις γυναικών και διάδοση πληροφοριών σχετικά µε την ισότητα των φύλων µέσω κατευθυντήριων γραµµών, βέλτιστων πρακτικών και αύξησης της ευαισθητοποίησης.
Η ΕΕ πρωτοστάτησε επίσης στις διαπραγµατεύσεις για τη συµπερίληψη στόχων σε ό,τι αφορά την ισότητα των φύλων στην Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιµη ανάπτυξη του ΟΗΕ. Οι στόχοι αυτοί επικεντρώνονται στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, στην αναγνώριση της µη αµειβόµενης φροντίδας και της οικιακής εργασίας και στην καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και στα αναπαραγωγικά δικαιώµατα. Επίσης, υπάρχει ρητή δέσµευση για την ενσωµάτωση της διάστασης του φύλου σε όλους τους στόχους και τους δείκτες βιώσιµης ανάπτυξης.
Η ΕΕ και τα κράτη µέλη της έχουν επίσης αναλάβει τη δέσµευση να ενισχύσουν τη διάσταση του φύλου σε όλες τις πολιτικές και πρακτικές τους στις σχέσεις τους µε τις αναπτυσσόµενες χώρες. Αυτό γίνεται µέσω της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης για την ανάπτυξη του 2017. Μεταξύ των βασικών προτεραιοτήτων είναι η ενίσχυση του διαλόγου για τις πολιτικές µε στόχο τη χειραφέτηση των γυναικών και των κοριτσιών, η ανάδειξη του σηµαντικού ρόλου τους ως παραγόντων ανάπτυξης και αλλαγής και η αύξηση των στοχευµένων δράσεων για την ισότητα των φύλων.
Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, η ΕΕ έχει στηρίξει περισσότερα από 1,5 εκατοµµύριο κορίτσια και γυναίκες µε υπηρεσίες προστασίας και φροντίδας που σχετίζονται µε τον ακρωτηριασµό των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Ως αποτέλεσµα, 3 000 κοινότητες, που αντιπροσωπεύουν 8,5 εκατοµµύρια άτοµα, ανακοίνωσαν δηµοσίως ότι έχουν εγκαταλείψει την πρακτική αυτή.
Η ΕΕ τιµά επίσης τις γυναίκες που αγωνίζονται για τα δικαιώµατά τους σε ολόκληρο τον κόσµο. Η Νάντια Μουράντ και η Λαµίγια Χατζι Μπασάρ, που επέζησαν από τις βιαιότητες του Ισλαµικού Κράτους, και η Πακιστανή αγωνίστρια Μαλάλα Γιουσαφζάι, που µάχεται για το δικαίωµα των κοριτσιών στην εκπαίδευση, έχουν λάβει το Βραβείο Ζαχάρωφ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Επίσης, οι υποψήφιες χώρες που επιδιώκουν να γίνουν µέλη της ΕΕ πρέπει να ενστερνιστούν τη θεµελιώδη αρχή της ισότητας γυναικών και ανδρών και να εργαστούν για την ενσωµάτωση της νοµοθεσίας της ΕΕ σε αυτό τον τοµέα στο δικό τους θεσµικό πλαίσιο. Οι προϋποθέσεις αυτές παραµένουν προτεραιότητα της διαδικασίας διεύρυνσης.
Η ισότητα µεταξύ γυναικών και ανδρών αποτελεί θεµελιώδη αξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ανάγεται στη Συνθήκη της Ρώµης του 1957, στην οποία κατοχυρώθηκε η αρχή της ισότητας αµοιβής για όµοια εργασία. Έκτοτε η ΕΕ συνεχίζει να καταπολεµά τις διακρίσεις λόγω φύλου, µε αποτέλεσµα σήµερα η Ευρώπη να συγκαταλέγεται στις περιοχές µε τη µεγαλύτερη ασφάλεια και την πιο δίκαιη αντιµετώπιση για τις γυναίκες στον κόσµο.
Ωστόσο, ο αγώνας για τα δικαιώµατα των γυναικών και η προστασία των δικαιωµάτων αυτών εξακολουθούν να αποτελούν αναγκαιότητα. Παρόλο που οι γυναίκες στην Ευρώπη θα πρέπει να απολαµβάνουν ισότητα, αυτεξουσιότητα και ασφάλεια, για υπερβολικά µεγάλο αριθµό γυναικών τα δικαιώµατα αυτά δεν αποτελούν ακόµα πραγµατικότητα. Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε θέσεις λήψης αποφάσεων στην πολιτική και στις επιχειρήσεις, και η αµοιβή τους εξακολουθεί να είναι κατά 16 % χαµηλότερη από την αµοιβή των ανδρών στην ΕΕ. Η βία και η παρενόχληση µε βάση το φύλο παραµένουν ευρέως διαδεδοµένα φαινόµενα.
ΤΙ ΚΑΝΕΙ Η ΕΕ
Στόχος της ΕΕ είναι να εξασφαλίσει στις γυναίκες τις ίδιες ευκαιρίες µε τους άνδρες στον χώρο εργασίας, όπως ίση αµοιβή, και να διευκολύνει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες στην επίτευξη καλύτερης ισορροπίας µεταξύ του επαγγέλµατος και των άλλων τοµέων της ζωής τους. Άλλη σηµαντική προτεραιότητα είναι ο τερµατισµός της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών και η προαγωγή της ισότητας των φύλων στην ΕΕ και σε ολόκληρο τον κόσµο. Επίσης, η ΕΕ προάγει την ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων. Οι ενέργειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε όλους αυτούς τους τοµείς βασίζονται στη στρατηγική δέσµευση για την ισότητα των φύλων 2016-2019 που έχει εκπονήσει.
ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΜΟΙΒΗ
Πολλές γυναίκες δεν έχουν εξασφαλίσει ακόµα πλήρη οικονοµική ανεξαρτησία. Τα εµπόδια στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας που πολλές γυναίκες αντιµετωπίζουν και οι ευθύνες φροντίδας που αναλαµβάνουν είναι κάποιοι από τους λόγους για τους οποίους συνήθως εργάζονται λιγότερο από τους άνδρες και σε χειρότερα αµειβόµενους κλάδους, διακόπτουν συχνότερα τη σταδιοδροµία τους και παίρνουν προαγωγή λιγότερο συχνά και πιο δύσκολα. Ωστόσο, η ΕΕ έχει αναλάβει τη δέσµευση να παράσχει στις γυναίκες ίσες ευκαιρίες στην απασχόληση και ίση αµοιβή.
Το 2017 το 66,5 % των γυναικών ηλικίας 20 έως 64 ετών στην ΕΕ εργαζόταν, ενώ το 2010 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 62,1 %. Το ποσοστό απασχόλησης των ανδρών ήταν 78 % το 2017 και 75,1 % το 2010. Παρότι η αρχή της ίσης αµοιβής περιλαµβάνεται στις συνθήκες της ΕΕ και στους κανόνες σχετικά µε την ισότητα των δύο φύλων στην αγορά εργασίας, η διασφάλιση της ορθής εφαρµογής των κανόνων εξακολουθεί να αποτελεί πρόβληµα στο σύνολο των κρατών µελών.
Το 2017 η ΕΕ παρουσίασε σχέδιο δράσης για τη γεφύρωση του µισθολογικού χάσµατος µεταξύ γυναικών και ανδρών. Στο σχέδιο εξετάζονται ζητήµατα όπως τα στερεότυπα και η ισορροπία µεταξύ επαγγελµατικής και προσωπικής ζωής, και ζητείται από τις κυβερνήσεις, τους εργοδότες και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις να αναλάβουν δράσεις που θα διασφαλίζουν τον καθορισµό δίκαιης αµοιβής για τις γυναίκες.
ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
Η ισότητα των φύλων είναι ένα θέµα που δεν αφορά µόνο τις γυναίκες, αλλά και τους άνδρες. Βρίσκεται στον πυρήνα του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωµάτων, στόχος του οποίου είναι η ίση µεταχείριση και οι ίσες ευκαιρίες µεταξύ γυναικών και ανδρών σε όλους τους τοµείς, περιλαµβανοµένων της συµµετοχής στην αγορά εργασίας, των όρων απασχόλησης και της εξέλιξης της σταδιοδροµίας.
Βάσει οδηγίας που υιοθέτησε η ΕΕ το 2014, οι µεγάλες εισηγµένες εταιρείες υποχρεούνται να δηµοσιεύουν πληροφορίες για τα διοικητικά τους συµβούλια και κυρίως σε ό,τι αφορά την πολιτική τους στον τοµέα της πολυµορφίας, π.χ. σχετικά µε την ηλικία, το φύλο ή το εκπαιδευτικό και επαγγελµατικό ιστορικό των µελών τους.
Υπάρχουν όµως κι άλλα πράγµατα στη ζωή πέρα από την εργασία και τα χρήµατα. Η εξισορρόπηση της εργασίας και της εξασφάλισης των προς το ζην, από τη µια, και της προσωπικής και οικογενειακής σφαίρας, από την άλλη, αποτελεί σηµαντικό ζητούµενο τόσο για τις γυναίκες, όσο και για τους άνδρες.
Η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ισορροπία µεταξύ επαγγελµατικής και προσωπικής ζωής προωθεί την αρχή της ίσης µεταχείρισης που κατοχυρώνει ο πυλώνας και εισάγει νέα δικαιώµατα —ή ενισχύει υφιστάµενα— σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να διευκολυνθεί η εξισορρόπηση στον επιµερισµό των ευθυνών φροντίδας µεταξύ γυναικών και ανδρών και, µε τον τρόπο αυτό, να ενισχυθεί η απασχόληση των γυναικών. Οι παραπάνω ρυθµίσεις αφορούν την άδεια πατρότητας, τη γονική άδεια και την άδεια φροντίδας, καθώς και ευέλικτες συνθήκες εργασίας για γονείς και άτοµα που έχουν την ευθύνη φροντίδας.
Η πρωτοβουλία περιέχει επίσης δέσµη µέτρων για τη στήριξη των κρατών µελών όσον αφορά την προστασία από την απόλυση των εγκύων καθώς και των ατόµων που κάνουν χρήση γονικής άδειας, τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών φροντίδας και την άρση των οικονοµικών αντικινήτρων για τα δεύτερα εργαζόµενα µέλη της οικογένειας.
Οι γυναίκες και οι άνδρες µπορεί να αντιµετωπίζουν διαφορετικά θέµατα υγείας. Στόχος του τρίτου προγράµµατος της ΕΕ για την υγεία είναι η διασφάλιση ισότητας σε ό,τι αφορά την καλή υγεία και την ποιοτική περίθαλψη για όλους, ανεξαρτήτως φύλου.
ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΒΟΗΘΑ Η ΕΕ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣH EE λαµβάνει υπόψη στα διάφορα προγράµµατα και τις πολιτικές δαπανών της τις ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών, και κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο βοηθά εκατοµµύρια πολίτες που αντιµετωπίζουν δυσκολίες να εξασφαλίσουν καλύτερες θέσεις εργασίας.
Στις ειδικές δράσεις που βοηθούν τις γυναίκες να βρουν µια θέση εργασίας περιλαµβάνονται προγράµµατα µετεκπαίδευσης και βελτίωσης δεξιοτήτων. Το Ταµείο βοηθά επίσης τις γυναίκες να επιστρέψουν στην εργασία τους µετά από διακοπή της σταδιοδροµίας τους, για παράδειγµα µέσω της παροχής ποιοτικής φροντίδας παιδιών και ατοµικής καθοδήγησης, καθώς και µέσω της αύξησης της ευαισθητοποίησης των εργοδοτών σχετικά µε τις δυσκολίες που αντιµετωπίζουν οι γυναίκες. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο στηρίζει έργα στη χώρα σας. Οι πολλές πετυχηµένες πρωτοβουλίες του φέρνουν πραγµατική βελτίωση στις ζωές των πολιτών.
Έργα που χρηµατοδοτούνται στις περιφέρειες της ΕΕ παρέχουν στις γυναίκες νέες ευκαιρίες µέσω της πρόσβασης σε χρηµατοδότηση, της εξατοµικευµένης στήριξης ή της παροχής συµβουλών για την έναρξη επιχειρηµατικής δραστηριότητας. Μπορείτε να βρείτε προγράµµατα και έργα στη χώρα ή την περιφέρειά σας.
Η πλατφόρµα WEgate είναι υπηρεσία µίας στάσης για γυναίκες που ενδιαφέρονται για την ίδρυση ή την ανάπτυξη µιας επιχείρησης. Στην πλατφόρµα παρέχονται πληροφορίες σε θέµατα κατάρτισης, καθοδήγησης, παροχής συµβουλών και δικτύωσης. Μπορείτε επίσης να µάθετε πώς µπορείτε να υποβάλετε αίτηση για δάνεια και επιχειρηµατικά κεφάλαια µε την υποστήριξη της ΕΕ που θα σας δώσουν τη δυνατότητα να ιδρύσετε ή να αναπτύξετε την επιχείρησή σας.
Επίσης, η ΕΕ λαµβάνει µέτρα για την ενίσχυση της συµµετοχής των γυναικών στον ψηφιακό τοµέα µέσω της αµφισβήτησης των στερεοτύπων, της προώθησης της εκπαίδευσης και κατάρτισης στις ψηφιακές δεξιότητες και της ενθάρρυνσης της δραστηριοποίησης περισσότερων γυναικών επιχειρηµατιών στον εν λόγω τοµέα. Το European Network for Women in Digital δηµιουργήθηκε το 2018 ώστε κορίτσια και γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον ψηφιακό τοµέα να µπορούν να δικτυώνονται και να συνεργάζονται ανταλλάσσοντας ιδέες και εµπειρίες στο συγκεκριµένο πεδίο. Επίσης, περίπου 20 εταιρείες τεχνολογίας έχουν αναλάβει τη δέσµευση να προσφέρουν εργασιακό περιβάλλον χωρίς αποκλεισµούς και µε ισόρροπη εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών.
Η ΕΕ έχει αναλάβει επίσης τη δέσµευση να γεφυρώσει το χάσµα των φύλων στην έρευνα και την καινοτοµία. Για παράδειγµα, το πρόγραµµα «Ορίζοντας 2020» υποστηρίζει ερευνητικούς φορείς και πανεπιστήµια στην εφαρµογή προγραµµάτων για την ισότητα των φύλων. Κάθε χρόνο το βραβείο καινοτόµων γυναικών της ΕΕ απονέµεται σε γυναίκες που όχι µόνο αριστεύουν στην έρευνα και την καινοτοµία αλλά είναι και επιτυχηµένες επιχειρηµατίες. Η ΕΕ αναλαµβάνει επίσης δράση για τη βελτίωση της απασχόλησης των γυναικών σε τοµείς όπως οι µεταφορές.
ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Όλοι έχουν δικαίωµα να ζουν χωρίς βία. Όµως η άσκηση βίας κατά γυναικών και κοριτσιών βρίσκεται σε άνοδο ανά την υφήλιο. Σε πολλά µέρη του κόσµου, η στάση απέναντι στα θύµατα εντείνει το πρόβληµα: έρευνα του Ευρωβαρόµετρου του 2016 αποκάλυψε ότι η βία κατά των γυναικών εξακολουθεί να είναι αποδεκτή και µάλιστα να θεωρείται δικαιολογηµένη σε κάποιες χώρες της ΕΕ. Η πλειονότητα των θυµάτων εµπορίας ανθρώπων που καταγράφονται στην ΕΕ είναι γυναίκες και κορίτσια. Η νοµοθεσία κατά της εµπορίας στην ΕΕ γεννά υποχρεώσεις για θέσπιση ειδικών ανά φύλο µέτρων και συνοδεύεται από µέτρα πολιτικής και χρηµατοδοτικά προγράµµατα για τη στήριξη των κρατών µελών.
Όλα τα κράτη µέλη της ΕΕ, καθώς και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν υπογράψει τη Σύµβαση του Συµβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (γνωστή και ως Σύµβαση της Κωνσταντινούπολης). Η σύµβαση υποχρεώνει τα κράτη µέλη να προλαµβάνουν και να ποινικοποιούν όλες τις µορφές βίας, να προστατεύουν τα θύµατα και να προσάγουν τους δράστες ενώπιον της δικαιοσύνης.
H εκστρατεία NON.NO.NEIN (Πες ΟΧΙ! Σταµατήστε τη βία κατά των γυναικών) της ΕΕ ενθαρρύνει τόσο τους άνδρες, όσο και τις γυναίκες να απορρίψουν τη βία κατά των γυναικών. Η ΕΕ χρηµατοδοτεί επίσης σχέδια για την καταπολέµηση της βίας λόγω φύλου και τη στήριξη των θυµάτων της βίας στο πλαίσιο του προγράµµατος «Δικαιώµατα, Ισότητα και Ιθαγένεια».
Σε παγκόσµιο επίπεδο, η ΕΕ και τα Ηνωµένα Έθνη δροµολόγησαν το 2017 την πρωτοβουλία Spotlight για την εξάλειψη κάθε µορφής βίας κατά γυναικών και κοριτσιών. Η πρωτοβουλία ενισχύθηκε µε την ανάληψη υποχρέωσης ύψους 500 εκατ. ευρώ από την ΕΕ.
ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΑΣ
Έχετε δικαιώµατα και, εάν θεωρείτε ότι παραβιάζονται, µπορείτε να αναλάβετε δράση για την προάσπισή τους. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την απαγόρευση των διακρίσεων και την ίση µεταχείριση στη χώρα σας µπορείτε να απευθύνεστε στο αρµόδιο εθνικό µέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Φορέων Ισότητας, το οποίο συστάθηκε για την προώθηση της ενιαίας εφαρµογής του δικαίου της ΕΕ στα συγκεκριµένα πεδία.
Σε ετήσια βάση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δηµοσιεύει εκτενή έκθεση σχετικά µε την κατάσταση στην Ευρώπη όσον αφορά την ισότητα των φύλων. Οι αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης παίζουν σηµαντικό ρόλο στην προαγωγή της ισότητας µεταξύ γυναικών και ανδρών, καθώς διασφαλίζουν την οµοιόµορφη ερµηνεία και εφαρµογή του δικαίου της ΕΕ σε όλα τα κράτη µέλη.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων στηρίζει τις προσπάθειες των κρατών µελών και της ΕΕ για την προώθηση και τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για γυναίκες και άνδρες εντός και εκτός Ευρώπης. Ο δείκτης ισότητας των φύλων του ινστιτούτου παρακολουθεί τη σηµειωθείσα πρόοδο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στηρίζει ευρωπαϊκά δίκτυα οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, όπως τα European Women’s Lobby, Women Against Violence Europe, European Network for the Work with Perpetrators of Domestic Violence και END FGM European Network. Τα δίκτυα αυτά συνεργάζονται στενά µε τα θεσµικά όργανα της ΕΕ σε θέµατα δικαιωµάτων των γυναικών και ισότητας µεταξύ ανδρών και γυναικών και µπορούν επίσης να σας φέρουν σε επαφή µε σχετικές οργανώσεις στη δική σας χώρα.
ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει στη βελτίωση της ζωής των κοριτσιών και των γυναικών σε ολόκληρο τον κόσµο µέσω των πολιτικών της και ιδίως του προγράµµατος-πλαισίου για ισότητα των φύλων και χειραφέτηση των γυναικών. Μέσω του συγκεκριµένου προγράµµατος-πλαισίου η ΕΕ επιδιώκει τη στήριξη χωρών εταίρων, και ιδίως αναπτυσσόµενων, υποψήφιων ή δυνάµει υποψήφιων χωρών ή γειτονικών χωρών, για την επίτευξη απτών αποτελεσµάτων στον τοµέα της ισότητας των φύλων που καθορίζονται στο σχέδιο δράσης της.
Η ΕΕ επιδιώκει περαιτέρω την ισότητα των φύλων στην αναπτυξιακή συνεργασία, δίνοντας σε αυτή προτεραιότητα κατά τον πολιτικό διάλογο και τον διάλογο περί πολιτικών µε τις χώρες εταίρους. Για παράδειγµα, στο πλαίσιο των εµπορικών διαπραγµατεύσεων µε τη Χιλή η ΕΕ πρότεινε, για πρώτη φορά, διατάξεις σχετικά µε το εµπόριο σε συνάρτηση µε την ισότητα των φύλων.
Στο επίκεντρο της διττής προσέγγισης της ΕΕ βρίσκεται η ενσωµάτωση της διάστασης του φύλου και οι ειδικές δράσεις όσον αφορά την ισότητα των φύλων σε µια σειρά τοµείς: ανάπτυξη ικανοτήτων σε αναπτυσσόµενες χώρες, στήριξη στις οργανώσεις γυναικών και διάδοση πληροφοριών σχετικά µε την ισότητα των φύλων µέσω κατευθυντήριων γραµµών, βέλτιστων πρακτικών και αύξησης της ευαισθητοποίησης.
Η ΕΕ πρωτοστάτησε επίσης στις διαπραγµατεύσεις για τη συµπερίληψη στόχων σε ό,τι αφορά την ισότητα των φύλων στην Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιµη ανάπτυξη του ΟΗΕ. Οι στόχοι αυτοί επικεντρώνονται στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, στην αναγνώριση της µη αµειβόµενης φροντίδας και της οικιακής εργασίας και στην καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και στα αναπαραγωγικά δικαιώµατα. Επίσης, υπάρχει ρητή δέσµευση για την ενσωµάτωση της διάστασης του φύλου σε όλους τους στόχους και τους δείκτες βιώσιµης ανάπτυξης.
Η ΕΕ και τα κράτη µέλη της έχουν επίσης αναλάβει τη δέσµευση να ενισχύσουν τη διάσταση του φύλου σε όλες τις πολιτικές και πρακτικές τους στις σχέσεις τους µε τις αναπτυσσόµενες χώρες. Αυτό γίνεται µέσω της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης για την ανάπτυξη του 2017. Μεταξύ των βασικών προτεραιοτήτων είναι η ενίσχυση του διαλόγου για τις πολιτικές µε στόχο τη χειραφέτηση των γυναικών και των κοριτσιών, η ανάδειξη του σηµαντικού ρόλου τους ως παραγόντων ανάπτυξης και αλλαγής και η αύξηση των στοχευµένων δράσεων για την ισότητα των φύλων.
Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, η ΕΕ έχει στηρίξει περισσότερα από 1,5 εκατοµµύριο κορίτσια και γυναίκες µε υπηρεσίες προστασίας και φροντίδας που σχετίζονται µε τον ακρωτηριασµό των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Ως αποτέλεσµα, 3 000 κοινότητες, που αντιπροσωπεύουν 8,5 εκατοµµύρια άτοµα, ανακοίνωσαν δηµοσίως ότι έχουν εγκαταλείψει την πρακτική αυτή.
Η ΕΕ τιµά επίσης τις γυναίκες που αγωνίζονται για τα δικαιώµατά τους σε ολόκληρο τον κόσµο. Η Νάντια Μουράντ και η Λαµίγια Χατζι Μπασάρ, που επέζησαν από τις βιαιότητες του Ισλαµικού Κράτους, και η Πακιστανή αγωνίστρια Μαλάλα Γιουσαφζάι, που µάχεται για το δικαίωµα των κοριτσιών στην εκπαίδευση, έχουν λάβει το Βραβείο Ζαχάρωφ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Επίσης, οι υποψήφιες χώρες που επιδιώκουν να γίνουν µέλη της ΕΕ πρέπει να ενστερνιστούν τη θεµελιώδη αρχή της ισότητας γυναικών και ανδρών και να εργαστούν για την ενσωµάτωση της νοµοθεσίας της ΕΕ σε αυτό τον τοµέα στο δικό τους θεσµικό πλαίσιο. Οι προϋποθέσεις αυτές παραµένουν προτεραιότητα της διαδικασίας διεύρυνσης.